मुळातच ज्योतिषशास्त्र हे अतिशय व्यापक,तर्क -अधिष्ठित व अनुभवाधिष्ठित असे शास्त्र! कुंडली-कुंडली गणिक अनुभवाला येणारी ग्रहस्थिती निराळी आणि त्यावर निष्कर्शिलेले भविष्यही निराळे ! कुठलाही एक नियम सर्व पत्रिकांना सारखाच लागू होऊ शकत नाही. प्रत्येक कुंडलीनुसार त्यात अंतर्भूत असलेल्या भविष्याची व्याप्ती आणि त्याची येणारी प्रचीतीही निराळीच असते.
काही दिवसांपूर्वी या संदर्भात मला एक मजेशीर वाक्य वाचयला मिळालं. " ज्योतिषाने कथन केलेलं ज्योतिष आणि एखाद्याच्या आयुष्यात तशीच नेमकी घडलेली घटना हा केवळ योगायोग असतो." म्हणजे मधुबाला या नटीच्या आई-वडिलांना तिच्या वयाच्या अवघ्या चौथ्या वर्षी तिचे अचूक भविष्य सांगणारा फकीर, डॉ.नितू मांडक्यांच्या घरच्यांना त्यांच्या वयाच्या सहाव्व्या वर्षी हा मुलगा पुढे एक नामवंत शल्यविशारद होईल असे सांगणारा ज्योतिषी , सचिन तेंडुलकरच्या बाबांना हा मुलगा भविष्यात एक ख्यातनाम क्रिकेटपटू होईल असे सांगणारे शास्त्रीबुवा आणि ख्यातनाम स्रीरोग-तज्ञ बा.नि.पुरंदरे यांना आलेली भविष्याची प्रचीती या सर्व घटनांना योगायोगाच्या पंक्तीत नेऊन बसवायचे?
ज्योतिषी हा माणसाचं भविष्य बदलू शकतो हाही असाच एक फोफावलेला गैरसमज! ज्योतिषी म्हणजे परमेश्वर नव्हे तर तुमच्या-आमच्यासारखाच दोन हात , दोन पाय , एक डोकं असलेला चालताबोलता प्राणी आहे हे लक्षात घेऊनच मग त्याची पायरी चढावी. ज्योतिषालाही प्रापंचिक जबाबदाऱ्या, कचेरीची कामे असू शकतात आणि बाकीच्या वेळी तो इतरांना ज्योतीषपर मार्गदर्शन करत असतो.
मुळातच ज्योतिष हे नुसते एक शास्त्र नसून ती एक कला आहे. प्रत्येक ज्योतिषाचा कुंडलीकडे बघण्याचा, ती अभ्यासण्याचा दृष्टीकोन वेगळा असतो. त्यांवरील तर्काधिष्ठित अनुमानेही वेगळी असतात. प्रत्येक ज्योतिषी निराळं भविष्य कसं सांगतो? मला कुणीतरी विचारलं. एकाच रोगाबद्दलची वेगवेगळ्या डॉक्टरांची मते वेगवेगळी असू शकतात की नाही? त्याचप्रमाणे एकाच व्यवसायामधील तज्ञा-मध्येही मतभिन्नता असू शकते. ज्याप्रमाणे काही काही रोग हे वैद्यकशास्त्राला आव्हान असतात त्याप्रमाणे काही काही कुंडल्याही नाणावलेल्या ज्योतिषाला बुचकळ्यात टाकू शकतात. पण एखादे निदान चुकले तरी एखादे शास्त्र त्याज्ज ठरू शकत नाही.
मला मान्य आहे की बऱ्याच ज्योतिषांचा या शास्त्राकडे बघण्याचा दृष्टीकोन पूर्णत: धंदेवाईक असतो. वाहत्या गंगेत हात धुवून घेण्याखेरीज त्यांना फार काही साधायाचेच नसते. ज्योतिषातील थोडफार ज्ञान आणि चारदोन उपाय अवगत असले की त्याच्या बळावर हे दुकान थाटतात आणि अशा दुकानांचा मोसम बारमाही असतो. कालानुरूप ज्योतिष बदलू शकतं, ते कथन करण्याची शैलीही बदलावयास हवी हा विचारही ज्योतिषी करत नाहीत. परिणामी तेच तेच गंज चढलेलं ज्ञान पुन्हा पुन्हा उगाळण्याचा प्रयत्न ज्योतिषी-महाशय करत राहतात. प्रत्येक शास्त्राला मर्यादा आहे व असते. त्या सीमित कक्षेत , परिघात ते शास्त्र मानवजातीला उपकारक ठरू शकते. तुमची व्यक्तिगत कुंडली, त्यातील ग्रहस्थिती , ग्रहांचे परस्परांशी होणारे बरे-वाईट योग, ज्योतिषाची कुंडली पाहण्याची पद्धत , त्याचा आत्तापर्यंतचा अनुभव, त्याचा या शास्त्राबाबाताचा अभ्यासू दृष्टीकोन या सर्व गोष्टींच्या सरमिसळीतून तुमचे भविष्य-कथन होत असते. एखाद्याला त्याच्या भविष्याविषयी चांगलं सांगण , अनुकूल सांगण हे ज्योतिषाच्या स्वभावाला अनुसरून नसतं तर त्या त्या पत्रिकेच्या स्वभावाला अनुसरून असतं. पत्रिकेतील ग्रह, नक्षत्रे. राशी, योग हे एखाद्याचं चांगलं किंवा वाईट ठरवत असतात तेही त्याच्या पूर्व-कर्मानुसार!
मी वाचलेलं , अभ्यासलेलं ज्योतिषशास्त्र हे एखाद्या महासागरातील थेंबाइतकच आहे. लोकांच्या मनात वर्षानुवर्षे रुजलेल्या या शास्त्राबद्दलाच्या अपसमजांना दूर करण्याचा , त्यांच्या प्रश्नांचे थोडेबहुत निराकरण करण्याचा छोटासा प्रयत्न हा लेख लिहून मी केला आहे. यशापयशाची मला चिंता नाही. या आपल्या पूर्वजांनी रूढ केलेल्या अनमोल शास्त्राविषयीची अनास्था जर प्रस्तुत लेखाद्वारे मी थोडीशी दूर करू शकले तर माझे भविष्य उज्ज्वल आहे असे मी समजेन!
No comments:
Post a Comment